<< KONA
Muhabbet naxshiliri
Aptori: Nurmuhemmet Yasin Orkishi
Qayghu
nemishqa qayghurisen?
waqit goya chush menziriliridek hemme nersini ghuwa leylitip yiraqlargha elip ketti. men peqet uning lerzan tiwishlirinila anglidim. tuyghumda uni uzaq saqlap qalmaqchi idim. epsuski, u ozining shekilsiz kolenggilirini hayatimdin bir - birlep elip chiqip ketti.
ah, erkem, qolliringni tutmayla sening qayghuluq jamaling tokuldi. men sening bu qeder achchiq toqulma ikenlikingni oylimaptimen. kel pichirlishayli. ashu menziriler, suretler eslerdin koturulsun.
kel, amriqim kel. biz otmushning azabliq xatiriliri bilen emes, belki hazirning hayajanliq minutliri bilen pichirlishayli.
bilimen erkem, bilimen. sen qelbingdiki ashu tatliq keypiyatni buzushqa chidimaysen. turmushning achchiq sawaqlirigha yuzlinishni xalimaysen. ejeba, sen dalida echilghan bir tal gulge oxshash shunche natiwanmu? bilginki, muhebbet gulliri bir - birlep tozup ketkendimu u berbat bolmaydu, belki uning cheksiz nawasi dalilarda saqlinip qalidu.
sen baharning mung we hesretliri ichide tang gugumi bilen bu yerge yetip kelding. hemme nerse oz qarargahini tapti. kuz menziriliri ozining yaz peytidiki chehrini yighishturup yiraqlargha uzup ketti. yol boyidiki guller renggareng bergilirini bir - birlep tozutup tashlidi. ah, hemme nerse ene shundaq tiwishsiz ghayib boldi.
sen zadi neme uchun qayghurisen? ozungge teelluq nersilerni mengguluk dep qarighanmiding?! sening azabing hemme nersini ozumge teelluq dep qarighanliqingda. halbuki, tebietning shad - xuramliqi oz ilkidiki nersilerni xushalliq bilen bashqilargha teqdim qilghanliqida.
yazning apaq aptipi hemme nersige bir xil illiqliq bexsh etip, ularni sherin chush ichige gherq qildi. halbuki, kuzning soghuq qolliri hemme mewilerni bir - birlep uzup tashlidi. peqet aldingghila qarisang nemining kelgusi ikenlikini tonuysen. arqanggha qayrilghanda bolsa nemining otmushni eslep qelish ikenlikini hes qilisen.
yazni izdiseng u alliburun ozining chush parchiliri ichide ghayib boldi. kuz ilkingde turuptu. emma unimu qoldin berip qoyush aldida turmaqtimen. sen nemishqa baharning yetip kelidighanliqini chushenmeysen. qayghursang qayghuning cheki yoq. waqit uchqandek otup ketiweridu. sen otup ketken nersiler uchun qayghuramsen yaki ilkingdiki nersiler uchunmu?
ah, zadi neme uchun qayghurisen?
Men Yene Kelimen
men yene keldim.
ishik - deriziliring mehkem taqaqliq turuptu. qelb deriziliringnimu mehkem taqighan yaki ochuq qoyghanliqingni bilmidim. men xuddi bir azghun seyyahtek bu yerdin helila ketip qalghinimni untup qalghan halda yene keldim. rast, men bu yerge pat - patla ezip kelip qalimen.
gugum naxsha eytip oz tiwishini jimjit yollargha tokken. shebnem chushliri arisidin chirayliq shekillerni chiqirip uyqu ichige gherq bolghan. mehelle oz sukuti ichige chushup, jimjitliqni kozitiwatqan peytte men yene peyda bolimen. men sen kutken, sen oylighan waqitta ozum xalighan shekil we qiyapette peyda bolimen.
uzundin beri sening qeyerde ikenlikingni bilmidim jenim. emma men sanga haman bir kuni uchriship qalidighandek, seni soyushlirimning cheksiz naxshigha aylinip mehellengdiki yollarni tamam qilalaydighandek, soygu shexidiki qushlarning haman sening chush sariyingda oz qanitini choqulawatqandek hessiyatta ixtiyarsiz yeninggha kelip qalimen. riwayetlerdiki tomur keshni kiyimen - de, tomur hasamgha tayan'ghan halda sening ashu taqalghan ishik - derizengning aldigha bashlap baridighan yolni izdeymen. men musheqqetning cheksizlikini bilimen. emma herqanche eghir musheqqetlermu mening mushu eghir tomur keshimdek asta - asta uprap tugeydu. men sening aldinggha hemme eghirliqimni tashliwetken halda yetip kelimen.
men yene kelimen, jenim, yene kelimen. xalisang ishik - deriziliringni keng echiwet. xalisang ismimni chaqir, xalisang yollirimda kutup tur. yene xalisang meni bir yoluchi yaki eziz mehmandek huzurungda qobul qil, emma esingde bolsun, men sen oylimighan waqit we sen hes qilmighan deqiqilerde tuydurmastinla yetip kelimen.
Jimjitliq
yaz gulliri gugum shepisi astida asta - asta ghayib boldi. keche shamili manga tatliq bir chushni oghrilap berdi. men chush dunyasining neqeder yiraq sahilida seperge chiqish uchun yelken chiqiriwatqanliqini kordum. u oz sepiri uchun kemisige nurghunlighan yeshil menzirilernimu qachiliwalghanidi.
tun bergiliri uyqu yapraqliri ustide qanat yaydi. hilal ay sholisini oz sukuti ichige yoshurdi. qollirimda bir shepe oynap yuretti. uning tebessumi meni tolimu biaram qildi. ozumning neme qilmaqchi ikenlikimni bilmekchi idim. xuddi bir ghemkin qushtek tutulup qaldim.
yaz naxshiliri arisidin bir tal gulni uzdum - de, uninggha keche jimliqini oyghitishni eyttim. u shuan sozge aylinip sirttiki shamallar bilen pichirlishishqa bashlidi. qushlar sayrashtin, sular eqishtin, waqit mengishtin toxtidi. alem sukutke chomdi.
jimjitliq ichidin qaytip chiqtim. hujram ichide leylep yurgen uyqulirim bilen qiziq paranggha chushtum we uning her bir tawushi arisidin heliqi chushler uchun jawab izdeshke bashlidim.
tun ghayib boldi. naxshilar oz eqimi ichide oz yoligha rawan boldi. kechkuz baghridiki sersan yopurmaqlar qoynumgha tokulushke bashlidi. men serguzeshtilirim manga yene birtalay sherin azablarni ekelip beremdighandu dep oylinip qaldim.
Iltija
mubada senla muhebbitimni qobul qilishni xalisang iding erkem, men barliq etiqad we semimiyitimni elip sening huzurunggha salamgha barghan bolattim. bezide etiqadim qedirlenmigen, semimiyitim xata chushinilgen bolsimu, men yenila uni muqeddes buyum supitide sanga hediye qilghan bolattim.
bext mewilirini uzup, uni tetip beqish shunche ongay. emma uni heqiqiy mey baghlitip wayigha yetkuzush shunche tes. chunki uning beziliri chechek peslidila tozup ketidu. bezilirini ghura halitide shamal qeqiwetidu. yene bezilirini bolsa teqdir ozlukidinla nabut qiliwetidu.
emma, amriqim, men qelbimdiki soygu telpunushlirimni bir muqeddes sherin mewe supitide sunattim. derweqe uninggha mening barliq etiqadim, semimiyitim, telpunushlirim we aghrinish, hesretlirim singgen. uning birliri alemche shadliqqa tolghan bolsa, yene bir teripi cheksiz hesretke tolghan. bilginki, ey gul, uning hesritimu shadliqqa oxshash lezzetlik we guzel idi.
ejeba, sen ozungning tenhaliq arilidiki ashu yegane qesirde mening muhebbitimdin mustesna halda qachan'ghiche tenha turmaqchisen?! ejeba, seni qaysi bir ilahiy kuch bu qeder yalghuzluq ichige chilap qoydi? sen bu muhebbetsiz hayatingni menggu dawam etmekchimu?
iltija qilimen ey gul, mening muhebbet dalayimgha yetip kel. u yerdiki shadliq wadisida ussulgha chush. u yerdiki qushlar sening ismingni yadlap naxsha eytmaqta. kel, ashu chimenlerdiki gullerni birge tereyli. kel, biz birlikte sohbet qurup, bir - birimizning tepekkurini tingshayli. kel, ey gul, dunyaning merkizide biz bugun ikki ashiq supitide menggu tenha qalayli.
Sukutluk qelb
ah qelbim, sen oz sukutung bilen barliq awazingni yoshurup qalding. sening sukutung dalilarda, taghlarda, hetta addiy ot - choplerning baghrida ozining yumran awazini qaldurdi. men herbir pichirlashlarni sening awazing we sukutungning sayisi dep oylaymen.
chop astidiki bir yumran saye oz dunyasida tebietning jimjit yeshilliqi bilen sohbetke chushti. ah, u qachandin beri bundaq motiwerlerche salapetning ozini jimjitliqning tenha qesirige leylitip apiridighanliqini biliwalghandu?
biz mengguluk dep yurgen nersiler waqit aldida kozni yumup - achquchila ghayib bolidu. biz neme uchun meghlubiyetchige aylinip qalduq. insaniyetning meghlubiyiti neqeder uzun dawam qilghan - he? ah qelbim, sen uninggha menggu ashundaq sukut qilamsen? bu sukutning cheki zadi nede.
tun derexliri oz sholisini jimjit yollargha tokmekte. u yerdin tenhala otup ketken u yoluchi kimkin. ey qelbim, men sanga yandashtim. men bu seperge quruq qol kelmidim. sen uzatqan barliq sukutler kichikkine gul sewitimge qachilaqliq. xalisang uni qobul qil. xalisang uni yenila untup ket.
ah, sen un - tinsiz halda oz sukutung arisigha gherq bolmaqtisen. hesritim oz dalisidiki gullerni echildurup seni izdimekte. sen uning ghemkin ayagh tiwishidin chochumidingmu? seni dep tozughan bir gul tozimaqta. sen uning axirqi naxshisini anglidingmu, chopan chalghan neyini toxtatti. ejeba, sen uning unsiz yighlighinini uqmidingmu.
xosh qelbim, sening sukutung beribir bir kuni meni meghlup qilidu.
Ashu Peyt
ashu chagh yetip kelgende hemme nerse axirlishidu. biz jimjit halda gulxan yenida ot sunup olturup, heliqi waqitning otup ketmeslikini tileymiz. yezida hemme nerse uyqu ichige gherq bolidu. tun oz qarangghuluqini asta - asta etrapgha chachidu. yultuzlar roshenliship, asman sukunatini teximu qoyuqlashturidu. ashu chaghda biz andin hekayimizni bashlap, uchar gilem ustide sheherdiki binalarning ustidin aylinip oteyli.
oyun - tamasha ichige gherq bolup ketiwatqan renggareng menziriler bizge heyran bolup qarap qalsun. biz ashu xeterlik diwe - periler makanidinmu oteyli. xeterlik yette tagh we yette derya arqimizda qalsun. biz qorqmastin ilgirileyli. ular bizning heqiqeten batur ikenlikimizge heyran qalsun.
derex shaxliri oz jimjitliqi ichide yopurmaqlirini elleylewatqan, tun qushliri anining baghrida mamuq peylerge bash qoyup uxlawatqan, cheketkiler oz chushliri ichide yetilip, ot - chopler ustide tatliq chush koruwatqan peytte biz andin chocheklerni bashliweteyli.
bir chaghlar semerqent shahzadisi su ichip keyikke aylinip qalghan bulaq boyida olturup, echil dastixandiki tamaqlarni huzurlinip yeyli. asman ordisidiki perizatlar bizning tamaqlirimizning neqeder molluqidin heyran qelishsun. biz qaytishimizda altun beliq we yilan qiznimu birge eliwalayli. riwayetlerdiki xasiyetlik baghdin xasiyetlik almini uzuwelip beghimizgha komup qoyayli. bowa, bizningmu xasiyetlik beghimiz we xasiyetlik almimiz bolsun.
ashu chagh yetip kelishi bilenla kunduzning hemme ishliri axirlishidu. tun yultuzi yetip kelip asman ordisini bezeydu. biz shu chaghda soqma tam bilen qorshalghan hoylimizda olturup yengi hekayilirimizni bashlayli. men dostlirimni chaqiray. ulargha: "tun yetip keldi. ishliringlarni yighishturup hoylimizgha yighilinglar" dey.
Meghlubiyet
hemme nersem berbat bolghan, qelbim umidsizlikke tolghan, hayatim koz yashlar ichige gherq bolghan ashu kuni buning hemmisini sening manga qaldurghan xatireng ikenlikini chushendim.
ah, men neqeder bir hesretlik muhebbet teripidin oz bextimni izdidim - he? koz yeshim chushliri arisidin sughurulup chiqip qayghusini ashkara qildi. qelbim heqiqiy azabning del mushundaq naxshilarni yazidighanliqini chushendi. hesretlirim heqiqiy shairning azabsiz bolmaydighanliqini hes qildurdi.
bilmidim ey dunya, sen yiraq menzildin muhebbetning omurluk hesritini ekeldingmu? u yerdiki xushalliq bilen tolghan shad - xuram menziriler texi etigendila huppide echilghanidi. emdilikte u ghemkin turghan mung derexlirining unsiz sayisi astida ghayib boldi.
heqiqiy yoqitish mening sariyimgha texi ayagh basmay turupla uning shepisi qelbimni pare - pare qilip tashlidi. soygum ashu yeshil sahilda oz gullirini yaz aptipigha qaqlighanidi. halbuki, u birdinla mung deryasigha gherq boldi. bu zadi kimning meghlubiyiti? bu kimge mensup tragediye?
hemme naxshilar eytilip, hemme chush axirlashqan, hemme musape tamamlinip, hemme serguzeshte oz yoligha rawan bolghan, hemme koz yashlar tokulup, bext oz sholisini jimjit pare - pare qilghan ashu kuni andin men ozumning tenha ikenlikimni chushendim.
ah, erkem, hemme meghlubiyet del sening manga bergen muhebbiting tupeyli bu dunyagha yuz achqanidi. axir u ilkimdiki barliq nersilerni sughurup elip, ozining yeqimliq qolliri bilen weyran qildi. ikkimizning otturisidiki meghlubiyetning yaz aptipi liq tolghan ashu yiraq dunyada jimjit qol elishqanliqini kordum.
Soda
men u kuni u qizni uchratqinimda ozumning neqeder temtireydighanliqimni bilmeyttim. yene sozumning delighulluq ichide tolimu teste eytilidighanliqinimu chushenmeyttim. men uninggha yurikim aghqandekla: "qizchaq, hoppide chighirtmaq gulliri echilghan yolda ozingiz tenha turupsizghu? men sizning bu yolda tenha mangmaqchi bolghiningiz yaki birsini kutuwatqanliqingizni bilmeymen, heqiqeten birsini kutken bolsingiz u men bolup qalsamken deymen, tenhaliqni xalimisingiz u halda jimjit sukutingizge meni sherik qilsingizchu?" dedim. u goya cheksiz hoduqush ichide qalghandek yaki bolmisa mendinmu ote temtirewatqandek qorunup turup: "men bu chighir yoldin otmekchi, qelbimdiki toqunush ayaghliship yurikim toxtighanda andin men putlirimni oz ixtiyarigha qoyuwetimen. u ozi xalighan menzillerni tallap mangidu. yene ozi xalighan chimenlerdin otidu. ozi xalighan jaylarda turup qalidu" dedi.
men heqiqeten uning qedemlirining tolimu xasiyetlik ikenlikini hes qildim. uning korunmes shepilirining etrapni bir alghanliqini tuyup qaldim.
uning nemishqa bu qeder jimjit turidighanliqini bilmidim. uninggha hechkim hemrah bolmighanidi. men goya nahayiti mexpiy sozni eytqandekla: "qizchaq, heqiqeten hamaqetkensiz! texiche yalghuz turupsizghu? men sizge jahanning wang - chungliri arisidek barliq xushalliqlarni ekeldim. yene barliq sukutler ichidiki shadliqlarnimu qoshup ekeldim. ejeba, siz meni ozingizge hemrah qilmassizmu?" dedim. u tolimu wezmin qiyapette mujimella jawab berdi: "men bu yerde ozumning otup ketken kunlirimning yetip kelishini kutuwatimen. uning pushayman we hesretliri yetip keleyla dep qaldi..." dedi. men uning ashu jayda bikardin bikargha turghinini hes qildim.
men axirqi qetim arisaldiliq ichide uninggha: "qizchaq, siz tolimu bextsiz ikensiz, men sizge hemme nersilirimni beghishlap netijide bihude xoritiwettim. emdi bisatimda sizge beghishlighudek hechnerse qalmidi. siz qupquruq umidler bilen tolghan hayatimni chushinish uchun, ehmiyetsiz nersiler bilen bezelgen kulbemni korushni xalamsiz?" dedim. u mulayim halette bir pes tengirqap turup qaldi - de, xushalliq bilen: "men uzundin beri ashundaq nersiler bolsiken dep arzu qilattim. u choqumki mening hemme nersilirimni toluqlap bereleydu. men uni hazirqi sukutumge tegishishke razi" dedi. men uning xushal turqigha qarap oylinip qaldim.
("Tengritagh" Jornili 2002-yilliq 5-sandin elindi)
Ozidin halqish
Mundaq bir hekmetlik soz bar: "Umidsiz kishiler bu dunya sansiz tam - tosaqlardin terkib tapqan deydu. Umidwar kishiler bolsa bu dunya nurghun tam - tosaq we chiqish ishikidin terkip tapqan deydu." Meningche, pelsepe nuqtisidin bu intayin toghra eytilghan sozdur. Biraq hayatni heqiqiy chushen´guchi kishiler uchun eytqanda, bu dunyada tam - tosaqmu, chiqish ishikimu mewjut emes chunki ularning neziride biz ozimizge nurghunlighan tam - tosaqlarni quruwalimiz. Hayatni qesten qiyinlashturuwalimiz.
Yene ashu tam - tosaqlardin etey ozimizni qachurimiz, chiqish ishiki izdeymiz. Lekin bu tam - tosaqlarning kallimizdila mewjut ikenlikini, uni ozimiz shekillendurup etey yashash yolimizni qiyinlashturuwalghanliqimizni bilmeymiz. Emeliyette koz aldimizda tam - tosaqbar dep qarisaq, u heqiqeten kop. Eger chiqish ishiki bar dep qarisaq, heqiqeten nurghun ishik bar. Lekin bulardin bir omur otup bolghili bolmaydu. Yene kelip bu ishiklerning hemmisi ghelibe ishiki bolushi natayin.
Melum bir ishni qilmaqchi, melum bir yerge barmaqchi, melum birnersige erishmekchi bolsaq, biz aldi bilen shu ishning ozini qilmastin eksiche yaxshi - yaman dep nurghun tereplirini shekillenduruwalimiz. Ozimizge nurghun tam - tosaq ishiklerni quruwelip aldi bilen shularni izdeymiz. Netijide ezeldin yoq bolghan nurghun awarichiliq, qiyinchiliqlar ozlukidin peyda bolidu. Hetta bezide ashu ishiklerdin otelmey qalarmizmikin dep shu ishqa nisbeten ozimizde qorqunch peyda qiliwalimiz.
Netijide shu ishni bashlimay turupla meghlup bolimiz. Bizni meghlup qilghini hergizmu shu ishning qiyinliqi yaki tosaqlarning kopluki emes, belki ozimizdin halqip ketelmigenlikimizdur. Mahiyette bizning otmekchi bolghinimiz del idiyimizdiki qashangliq. Mubada bir ishqa qedem qoyghanda ozimizni hemmidin muhim dep qarisaq, tosaqlarning ornigha ozimizni yaki qilmaqchi bolghan ishni qoysaq, bu dunyada ozimiz yaki qilmaqchi bolghan ishimizla mewjut bolidu. Hechqandaq cheklime qalmaydu.
Tewsiyem shuki, herqandaq ishni qilmaqchi bolsingiz ozingizge cheklime qoymang. Hergiz aldimda tam mewjut dep oylimang. tosulup qalmighuche hergizmu aldinala ishik izdep aware bolmang. Shundaq qilsingizla ishingizda menggu ghelibe qazinalaysiz. Shundaq qilsingizla menggu ozingizdin halqip oteleysiz.
("Tengritagh" 2003-yilliq 4-sandin)
